99. autobiografiści

Siedzą mi w głowie autobiorafie. Już jakiś czas temu zalęgły mi się na czaszkowym strychu, ale wstrzymywałem się od pisania o nich, bo wydawały mi się banalne i mało ciekawe w swojej nieoryginalności. Jednak dwa tygodnie od ostatniego wpisu minęły, Draken aż zaczął przebąkiwać, że trzeba mnie jakoś zmusić do następnego, a do tego na blogach, które podczytuję też pustka i cisza. Ktoś musi pierwszy kopnąć w te zaryglowane drzwi. A zatem to Wasza wina, Wy, którzy oszczędzacie palce, klawiatury i cierpliwość internetu, że ten wpis powstał, że nieoryginalnie poznęcam się nad twórcami.

Zaczęło się chyba od "Chochołów", o których tyle już powiedziano i napisano i które tkwiły w naszych myślach i może wpływały na nie nawet. W dyskusjach pojawiło się odnajdywanie tropów autobiograficznych i chyba zaraziła mnie ta idea, bo w rozmowie z Cetnarem (kolejny winowajca) wysnułem teorię autobiografizmu "Świętego Wrocławia", owej niezrozumianej powieści Orbitowskiego. Rzecz w skrócie przedstawia się tak - byłby "Święty Wrocław" powieścią o żegnaniu się autora z horrorem menelskim. Apokalipsa Wrocławia jest w istocie zagładą postaci i wątków, z którymi autorowi przestało być po drodze. Podkreśla to postać narratora, także odmienionego, wywodzącego się przecież z poetyki wczesnego, "menelskiego" Orbita ale wygrzebującego się ponad nią. I gdy na końcu bohater - narrator powieści brnie przez zwały archetypów i symboli, by wreszcie, niczym w szamańskiej inicjacji umrzeć i odrodzić się jako ktoś nowy, to już jest to nowy Orbit, ten od "Nadchodzi" od opowieści o nieistniejącej Warszawie i wszystkich tych literackich bytów, jakie kotłują mu się w głowie. Jeszcze siedzą przy nim przywiązania do starych opowieści, ale zdychają powoli, jak te dziwaczne zwierzęta przy narratorze, pozostałości z zgładzonego miasta.

Przy alkoholowej okazji Orbit usłyszał taką interpretację i chyba mu się spodobała. Piszę: "chyba", bo z alkoholowymi okazjami bywa tak, że niewielu rzeczy można być pewnym

Ponieważ z koncepcjami bywa tak, że niechętnie ludzi opuszczają, gdy już się w nich zalęgną, ostatnio, przy okazji lektury nowej wywołującej emocje listy Esensji, odczytałem w ten sam sposób Lema. Ktoś na Esensji opisywał "Fiasko", wspominając oczywiście o tym, iż jest to powieść o niemożliwości kontaktu z obcymi, a mnie w mózgu rozbłysła czujna lampka upartej koncepcji. A jeśli i Lem pisał nieustanny lament o tym, jak nie może porozumieć się z bliźnimi, którzy wydają mu się zbyt tępi, patrzący na świat z optymizmem i beztroską idioty? Jeśli pisał o nas wszystkich jak o obcych, on - jedyny homo sapiens sapiens na świecie? Jeśli w rozpaczy próbował do nas przemówić językiem opowieści - właściwym dla kultur prymitywnych, jakim mogliśmy mu wydawać? Opowiedzieć nam jak bardzo jesteśmy obcy i jak niemożliwe są wszystkie próby nawiązania kontaktu miedzy nim i nami?

Tak mi się kłębi we łbie, przyznaję, niezbyt oryginalnie, bo cóż to za odkrycie - oznajmić, że pisarze tworzą o sobie. Wszystko to wina Szostaka i jego wątków autobiograficznych w "Chochołach". I tego, że napisał powieść na tyle dobrą, by siedziała ludziom w głowach i siała w nich koncepcje; niechby nawet i niekoniecznie odkrywcze.