98. plaga obfitości

Gdy przepisywałem wypowiedzi uczestników panelu o cyberpunku (zapis panelu będzie w najnowszym numerze Creatio Fantastica) przychodziły mi do głowy różne pomysły i komentarze związane z tematem. Pewnie powinienem był je wyartykułować jeszcze podczas panelu - siedziałem wszak w pierwszym rzędzie. Działo się to jednak w niedzielę, chyba przed południem, ostatniego dnia konwentu i wolałem słuchać cichych a celnych komentarzy Flamenco niż wygłaszać własne. Jednak podczas słuchania nagrania jedna szczególnie interesująca (tak sądzę) myśl przyszła mi do głowy. Niestety, kilka minut później Cetnar wyraził niemal ją na panelu. Pocieszam się tym "niemal".

Uczestnicy panelu stwierdzili, że wszyscy żyjemy już w cyberpunku, po czym popadli w tradycyjne panelowe dywagacje. Jedna z nich dotyczyła prędkości zamieszczania w sieci recenzji i opinii przeczytanych książek, sprawiającej, że recenzje zamieszczane w czasopismach okazują nieaktualne, bądź wręcz niepotrzebne, o ile nie próbują pogłębiać tematu. Od tego stwierdzenia paneliści przeszli do wyrażania żalu nad mizerotą dyskusji krytyczno-literackich, której przyczyn upatrywali właśnie w tym, że pisma nie nadążają za siecią. Mnie przyszła do głowy myśl trochę inna.

Otóż dawno, dawno temu, gdy "Fantastyka" była jeszcze jedynym pismem literackim poświęconym fantastyce, a internet istniał jedynie w wizjach fantastów i planach wojskowych naukowców, powieści SF ukazywały się niesłychanie rzadko. Kiedy np. ukazał się "Ubik" stanowił on w pewnym sensie "nowość" przez całe miesiące. Naturalnie zniknął błyskawicznie z półek, a właściwie spod lad księgarni. Jako "nowa powieść wydana u nas" funckjonował długo, bo minęły miesiące, jeśli nie lata nim ukazała się kolejna powieść zachodniego autora SF. Minęły też miesiące, nim jakakolwiek nowa powieść SF się ukazała. W tej sytuacji krytycy, pisarze i czytelnicy mogli nad "Ubikiem" deliberować ile chcieli, nawet jeśli spotykali się raz do roku, albo rozmawiali w rytmie wymuszonym częstotliwością ukazywania się jedynego dedykowanego fantastyce pisma. Dyskusja taka mogła trwać więc i rok, a jej echa unosiły się wśród czytelników jeszcze dłużej. Nic dziwnego, że obecnie "stare dobre dyskusje" mogą obrastać legendami

Jak jest teraz? Premier powieści mamy w miesiącu kilka, jeśli nie więcej, przeklęta Uczta Wyobraźni dostarcza nam wydarzenia za wydarzeniem. Z ledwością starcza czasu na czytanie tego wszystkiego (a nie daj Bóg ktoś może czytać coś poza fantastyką!), a co dopiero mówić o dyskutowaniu o powieściach? Toż ledwie postawiłem pierwsze zdanie w próbie omówienia "Rzeki bogów", już mi się uszy trzęsły nad "Światłem". W tle cały intertnet pomrukiwał: "Wieczny Grunwald, Tamdaradei, tamdaradei". Jeszcze nie przeczytałem pierwszych dziesięciu stron tej powieści, a już ktoś napisał na forum, że furda tam język "Wiecznego Grunwaldu" przy języku "Chochołów"! Już "Chochoły" na miłość Luthien? Dobra, porwałem przedostatnie "Chochoły" z stoiska, już je otwieram, już spijam te ciągi literek, a przede mną wyrasta Kasia Kosik i wręcz mi nowy tom Wegnera (dziękuję!). Żongluję książkami - Szostak - Wegner, Wegner - Szostak a wredne W.A.B. prawie ciska mi pod oczy "Wszystko płynie" Grossmana, o którym pewnie porozmawiam ino z Ziutą, pod warunkiem, że mu powieść pożyczę. Shadow pewnie to wszystko przeczytał, ale ilu jest takich jak on? A teraz wyobraźmy sobie, że próbujemy o tym porozmawiać. Jak? To nie kwestia nowych połączeń neuralnych, o których dumał Dukaj uniemożliwia nam dyskusję solidną a nie tylko ćwierkaną na coraz to szybszych komunikatorach, to nie cyberpunk stłamsił dyskusje. To obfitość, która kiedyś mogła się nam i naszym rodzicom wydawać przecudną utopią sprawia, że gnamy od jednej lektury do drugiej a potem opisujemy je czterema - pięcioma zdaniami na forach i blogach. Podyskutujemy może o jednej, dwóch powieściach - też pospiesznie, bo już następne stoją w kolejce. I nim taka dyskusja zdąży dorosnąć, dojrzeć i rozwinąć się pięknie, dogłębnie a wielopłaszczyznowo, już o niej zapominamy, bo ktoś właśnie zawołał: "hej, a czytałeś..."

A z ilu miejsc dochodzą takie wołania! Każdy z nas ma swoje ulubione, takie na które zerka i takie o których istnieniu nie ma nawet pojęcia. I na nich wszystkich jakieś dyskusje zapewne się odbywają. Ale czy docierają do większej liczby osób? Ano nie. Co pozostaje? Najlepiej byłoby oczywiście, gdyby wszyscy przenieśli się na drugi obieg:).