158. John le Carre w GW (i pees)

Czas już jakiś temu przestawiłem się na czytanie prasy w sieci. Kiedy dziś jednak kupowałem w sklepie spożywczym coś z cztery kilo ziemniaków, wyłożona obok kasy GW przyciągnęła moją uwagę reklamą dużej rozmowy z brytyjskim pisarzem. Ponieważ rozmowa ta trafi do sieci najprawdopodobniej dopiero w poniedziałek, a ja akurat dziś urządziłem sobie leniwą sobotę, wykosztowałem się na gazetę. Zacząłem czytać wywiad kilka minut temu i zaraz do niego powrócę. Przerwałem lekturę, bo znalazłem taki fragment:

"Być może łatwiej będzie powiedzieć kto nim (światem) nie rządzi. Na pewno nie Europa, która jeszcze niedawno podbijała świat, a dziś jest tylko widzem. I nie Stany Zjednoczone, które każdego dnia dowodzą, że są krajem, który sam sob ą nie umie rządzić. To demokratyczne państwo stało się zakładnikiem własnego systemu. Nie jest w stanie funkcjonować bez lobbingu, a ten skutkuje korupcją i demoralizacją."

To, co przyszło mi do głowy, to żadne odkrycie Ameryki, jednak uznałem, że warto zapisać tę myśl. Bo czy dotyczące USA słowa le Carre'a nie mogłyby być opisem Rzeczypospolitej w XVIII wieku? Ten ustrój, który tak wykpiwano i krytykowano w podręcznikach historii, z których ja zaczynałem naukę w szkole, przetestował być może problemy, z którymi demokracja zmaga się dziś. Czy gry Czartoryskich, Lubomirskich i Radziwiłłów nie dałoby się (obok ich czysto gangsterskich zagrywek - porwań, zabójstw, wymuszeń, oszustw sądowych i... karcianych (te ostatnie brzmią błaho, ale karty stanowiły potężną broń w tamtych czasach)) opisać właśnie jako lobbing? Wmawiano mi w szkole, że ówczesny ustrój Rzeczypospolitej był kaleki i nie mógł nie upaść. To możliwa, choć ponura wizja. Kłopot w tym, że jeśli opis le Carre'a jest prawdziwy, zdajemy się powtarzać już raz przerobioną lekcję. Tylko, kto dziś pamięta o tamtych czasach?

PEES. W tym samym numerze GW stała się rzecz straszna. Podstępny żurnalista przepytał Wojciecha Manna z lektur, które ten podsuwa synowi oraz ze sposobów, w jakie to robi. Bardzo mi miło, że wśród autorów, których ceni Wojciech Mann wymienił Alfreda Bestera, mniej przecież u nas znanego od tak oczywistych na listach znanych autorów fantastyki jak Lem, Le Guin i Dick. To jednak stało się potem. Najpierw spadła na mnie groza pyszniąca się w tym fragmencie:

"Z literatury, nazwijmy ją większą, no to po parę razy czytałem "Przygody Tomka Sawyera" i "Hucka Finna" Londona".

Mam nadzieję, że to to wredne bydlę, chochlik drukarski odpowiada za ten fragment. Ale i tak nie wiem jak dziś zasnę.