56. z beczki obok

Z tej obok, trudno bowiem nazwać temat gier "zupełnie inną beczką", prawda? Że gry komputerowe mogą sięgnąć ku literaturze dowiódł czerpiący pełnymi garściami z dokonań Zelaznego "Planscape:Torment", nazywany zresztą często "interaktywną książką".

Nie pchałem się do pisania o grach, ale że ostatnio okazało się, że Nivak i Harko dziarsko grają w Mass Effect, nowy komputer kupił Draken - nabrałem przekonania do tego tematu, tym bardziej, że na poświęconym konsolom serwisie napisano coś nawet interesującego, co zaowocowało nader interesującymi komentarzami. Uff, no to sprawę winnych mam już z głowy.

Wpis na podpiętym pod GW serwisie Polygamia popełnił Zygmunt Miłoszewski, pastwiąc się nad grą Dantes Inferno, która wyjdzie lada moment, a która wywołała swego czasu sporo emocji. Stało się to z tego powodu, iż gra owa odnosi się do kanonu literackiego, utworu uważanego za arcydzieło literackie, dodatkowo będącego prawdziwą kopalnią wiedzy dla historyków, literaturoznawców, a nawet antropologów kultury. Pierwsze reakcje na wieść o "ugrowieniu" Boskiej Komedii przypominały radość Ojca Dyrektora dowiadującego się, że studenci chcą w jego uczelni urządzić koncert black metalu. Krzyk: "Szatan, po prostu szatan!" rozległ się na serwisach internetowych, podjęła go też część internautów. Dalibóg, nadal nie potrafię pojąć dlaczego, najwyraźniej niezbędna jest ustawa o obrazie uczuć literackich, która spróbowałaby mi to wytłumaczyć. Powszechnie wyrażano przekonanie, że zrobienie z arcydzieła literatury pospolitego slashera (miano to określa rodzaj gier polegających na pospiesznym a widowiskowym masakrowaniu setek przeciwników) może nie doprowadzi do końca świata, ale z pewnością naruszy jakieś kulturowe tabu i sprawi, że spadną nam zbiorowo ilorazy inteligencji emocjonalnej, a biednego Dantego już w ogóle nikt nie będzie czytał i nawet profesorowie wyższych uczelni przerzucą się na ciupanie po konsolach. Wśród nielicznych, którzy się na grę ucieszyli znalazł się pisarz Orbitowski, wiadomo jednak, że to fan horroru i metalu, a do tego profan i gracz początkujący.

Protesty wybuchły i ucichły, pojawiło się demo gry i nawet - jak wynika z tekstu Miłoszewskiego - sięgnęli po nie skuszeni atrakcyjna oprawą graficzną.

O czym jest gra? Szybciutko - kawał zabijaki o imieniu Dante wraca do domu, by odkryć, że jego ukochaną diabeł porwał do piekła. Dante nie popada w zadumę, nie załamuje się, ani nawet nie pisze poematu, tylko raźno rzuca się w czeluści piekielne, by wycinając legiony potępionych

wielgachną kosą przebić się do naczelnego diabła, uciąć mu wraży łeb i odzyskać ukochaną. Jak widać fabuła gry odbiega nieco od pierwowzoru literackiego, w którym Dante ucinał co najwyżej pogawędki, a poza tym tylko wędrował, gadał i dziwował się.

Tyle przydługiego wstępu.

Co też napisał w swoim felietonistycznym cyklu Miłoszewski? Ano, pokpił w swoim stylu z takiego podejścia do adaptacji literatury, czym dołączył się do wzdychających, że gry zamiast coraz ciekawsze robią się coraz głupsze. Napisał tak:

Porzuciłem wszelką nadzieję, odpaliłem i skończyłem przed paroma minutami demo Piekła Dantego. Pierwszy wniosek: w grach coraz częściej pokazują biusty. To dobrze. Drugi wniosek: gry to ciągle najgłupsza rozrywka stworzona przez cywilizację. To źle.

Oczywiście, ma trochę racji i trochę jej nie ma. Ale o tym za chwilę. Miłoszewskie postuluje, by gry spróbowały jednak być trochę ambitniejszymi. Postulaty takie pojawiają się co jakiś czas i bywa nawet, że twórcy gier wychodzą im na przeciw (wspominany "Planscape:Torment", albo

niedawne "The Path" - gra stanowiąca przerażającą wariację na temat Czerwonego Kapturka, szalenie przewrotnie zrealizowana, podjęcie gry oznacza akceptację klęski - możemy dojść do celu

bez problemu, o ile nie zboczymy ze ścieżki, to proste. Ale wtedy nic się nie stanie. Jeśli zejdziemy ze ścieżki, nastąpi coś strasznego - i na pewno przegramy. W efekcie sytuacja w grze

podobna jest do tej z powieści Hubertha - uratujemy bohaterów tylko jeśli postąpimy wbrew wszystkim zachowaniom czytelnika/gracza, poskromimy własną ciekawość, wręcz złamiemy paradygmat), najczęściej jednak sprowadzają się do widowiskowej siekaniny. I teraz pytanie - czy ktokolwiek odczekuje od nich czegoś innego? Z komentarzy pod tekstem Miłoszewskiego wydaje się wynikać, że niekoniecznie. Oto kilka cytatów z nich:

rezr666:

Demo zaskakuje jest całkiem niezłe i ma jeden poważny plus - projekty poziomów naprawdę cieszą oko. Czy to wystarczy? Może i nie ale od razu potępiać w czambuł? DI jest luźną wariacją nt. Boskiej Komedii bardziej nastawioną na marketing i nie ma się co gorszyć i bić w tarabany pisząc od "bezmózgiej rzezi" bo bądźmy szczerzy kto czytał Boską Komedię? Zaraz pojawi się kłamliwy las rąk wiem ;)

cymcyk:

Dla mnie to strata czasu bo pan Zygmunt kojarzy mi się z osiedlowym domorosłym filozofem/przygłupem. Co felieton bidoli jakie to gry są głupie itp. Nie podobają się gry to w nie nie graj. W grach najważniejsza jest mechanika rozgrywki a nie fabuła (...). Gry to przede wszystkim frajda z dobrej mechaniki.

znów rezr666:

a nie może dogonić książek czy filmów. Dla niektórych filmowi jeszcze daleko do

literatury a niektórzy nawiedzeni już chcą gry doszywać (...) od rozwijania to są: sztuka i literatura, a nie gry. Też chcę poważnych, nie traktujących graczy jak idiotów gier komputerowych, ale naprawdę teksty w stylu "rozwijanie się" mnie załamują.

bsokol75:

O nieee... Po calym dniu pracy, nauki gry sa dla mnie tym do czego zostaly stworzone- rozrywka. Masz pretensje do DI, ze to zwykla siepanka, tak jakbys wybierajac sie do kasyna chcial sie poczuc jak w muzeum narodowym ;)

dead.space:

Ten tekst to megafail. Moze zacznij czytac ksiazki(badz kontynuj) niz dalej graj. Sa gry skierowane dla pewnych odbiorcow, jesli ci sie nie podoba to tam sie nie pchaj.

Co najlepsze - komentujący mają rację! Gry nie służą umartwianiu się, nauce, czy nawet popadaniu w wyższe uniesienia. Giganci rynku nie myślą zresztą o tym, by inwestować w takie ambitniejsze produkcje i skupiają się na produkowaniu coraz prostszych (bo więcej ludzi kupi) tytułów sprowadzających się do coraz bardziej widowiskowych rzezi. I - jak widać - ludziom się to podoba! Skąd więc tęsknota (także moja) do gier, które byłyby "czymś więcej"?

Powód pierwszy - wyrazicielami takiej tęsknoty są zwykle ludzie, którzy zaczynali grać dawno temu, kiedy jeszcze gry nie mogły szczycić się tak rozwiniętą grafiką i musiały przywiązywać większą uwagę do grania wyobraźnią i fabułą. Co więcej (i bardziej znaczące) w owych czasach

gry nie były tak dochodowym interesem i nie wymagały tak wysokich inwestycji. Obecnie jest inaczej. Gdy gra kosztuje kilkadziesiąt milionów dolarów, nikt nie ryzykuje wypuszczenia tytułu mogącego odstraszyć klientów stopniem komplikacji. Co więcej bardziej opłacalne jest wydanie "gry dla wszystkich", niż niszowej produkcji. Dlatego z Fallout3 pozbyto się seksu i ułagodzono

narrację - dzięki temu można było sprzedać grę młodszym graczom (w imię założenia, że widok sutka jest dla rozwoju młodocianego groźniejszy niż filmik z eksplodującą w zwolnionym tempie głową, którymi to filmikami F3 się promował). Ale stare dziady, jak ja, tęsknią za czasami, kiedy powstawały te obarczone ryzykiem gry. Niemniej los Black Isle, stojącej za cudeńkami w stylu Fallout czy Planscape:Torment, albo Troiki będącej spadkobiercą BI, dowodzi, że takie podejście jest nieopłacalne. Cóż, że studia te zrobiły gry legendy, gdy zbankrutowały.

Powód drugi - gry to znakomite medium, oferujące niezwykłe możliwości, niedostępne książkom i filmom. Żal, że się ich nie wykorzystuje. Gry jak "Fahrenheit" czy "The Path" pokazują, że można przynajmniej podjąć próbę. Oczywiście, "The Path" to produkcja niszowa - nie kosztowała wiele i nie przyniesie wielkich zysków. Z kolei "Fahrenheit" zakończył się porażką o tyle, że twórcy gry porzucili w jej trakcie zbyt ambitne podejście i zmienili "interaktywny film" stawiający pewne wyzwania graczowi w prostą nawalankę. Nie grałem

jeszcze w nową grę twórców "Fahrenheita" - "Heavy Rain", na razie piszą o niej ludzie bardzo dobrze - ale głównie w kontekście mechaniki. Zobaczymy jak będzie.

A zatem rzecz nie sprowadza się do tego, by gry nagle stały się super ambitne. Nie - niech będą, choćby i przede wszystkim - niezobowiązującą rozrywką. Niemniej, niechże pojawią się i gry ambitne, pokazujące jak można wykorzystać możliwości tego medium. Takie, które przyciągną graczy szukających czegoś innego, czegoś więcej. To przyda się także i dlatego, że to zwykle tego typu niszowe, ambitniejsze produkcje są w stanie zaproponować coś nowego, z czego skorzystają i klienci nawalanek. Nic dziwnego, że rynek gier drepcze obecnie w miejscu. Powstają przede wszystkim nowe odsłony starych serii, różniące się od poprzedników niemal wyłącznie udoskonalonymi rozwiązaniami graficznymi i w zakresie mechaniki gry (dobrze, jeśli choć tyle), ewentualnie podnoszące poprzeczkę granicy szoku (w CoD4:Modern Warfare widzieliśmy scenę rozstrzelania cywili, więc w drugiej części sami możemy ich sobie porozstrzeliwywać). Nikt jednak choćby nie próbuje stworzyć jakiejś owej jakości. I nie spróbuje, bo wielkim firmom się to po prostu nie opłaca.

Szansa leży w rozwoju techniki, w tym, że każdy może spróbować stworzyć własną grę - choć zwykle na bardzo prostych silnikach. W sieci można też znaleźć darmowe (pod warunkiem niekomercyjnego użycia) silniki pozwalające zrobić coś konkurencyjnego nawet do wysokobudżetowych gier, twórcy gier udostępniają także narzędzia dla moderów. Z tego wszystkiego mogą korzystać amatorzy, oraz ci, których mainstreamowa produkcja nie zadowala. Istnieje więc szansa, by podobnie jak w przypadku kina, powstał poważny rynek gier niezależnych. Jeśli tak się stanie, dopiero zobaczymy jakie mogą powstać gry.

Tylko nie oszukujmy się, że kupi je dużo osób. Jak widać po wpisach pod tekstem z Polygamii, kasę robi się na transformersach, bimbrownikach i slasherach. Tak w kinie, literaturze, jak i w grach.